KOMKOMMERTIJD

Het is eind juli: komkommertijd ten top. De politiek is met reces, Noord, Midden en Zuid Nederland hebben schoolvakantie en menig mens doet het even wat rustiger aan. Als één van de nog-wel-werkenden is het niet ongebruikelijk om bij het verzenden van een email aan meerdere mensen, van meer dan de helft een out of office bericht te ontvangen. In gesprekken met de - schaarse - anderen werkenden gaat het regelmatig over hoe lekker het is dat de mailboxen niet dagelijks overstromen en dat je de tijd hebt om te reflecteren, te lezen en te bezinnen.

In de laatste weken voor de schoolvakanties werd het mij meer dan ooit duidelijk: de drukte heeft ons in beslaggenomen.

Enerzijds is het een feitelijk gegeven: iedereen is druk. Bij de onderwijsinstellingen waar ik rondloop, was het een race tegen de klok. Je zag in die laatste weken docenten en managers druk in de week met het regelen van de laatste eindjes voor de zomervakantie, de diploma-uitreikingen, dat ene pensioenfeest en nog even snel de puntjes op de i zetten van het Introductieweekrooster. Anderzijds valt het op dat we een grote behoefte hebben om het met elkaar te hebben over hoe druk we zijn. Het gevoel van het druk te hebben, overheerst. We praten met elkaar over hoe druk het is, we verlammen onszelf met het idee dat we het druk hebben, waardoor we niet meer in staat zijn om die tijd te gebruiken om ook echt iets te doen aan de drukte. Gedrag, gevoelens en gedachtes versterken elkaar op zulke momenten op een negatieve manier: het druk hebben wordt de ervaring van druk, drukker, drukst.

Het thema drukte is geen nieuw onderwerp. Al in 2015 kopte de NRC ‘Wie het altijd druk heeft, heeft het niet begrepen’, een artikel dat sindsdien nog wekelijks wordt geretweet door bekend en minder bekend Nederland. Ook zijn er talloze boeken geschreven over het verkrijgen van meer grip op de werkweek, het vergroten van je focus en het tegengaan van werkdrukte- en stress. Ook wordt publiekelijk Nederland getekend door het thema druk: open een website van een cultureel centrum en je kan je aanmelden voor een cursus over de balans tussen werk en privé, zingeving in werk en werkgeluk. Dit laat een interessante paradox zien. Drukte heeft ons in beslag genomen in de meest praktische zin, want we hebben het druk. De oplossing voor deze drukte zijn boeken lezen en workshops volgen, activiteiten die je op je to do list moet zetten, waardoor je onder aan de streep meer activiteiten te verrichten hebt.

De oplossing voor drukte is niet, zo schreef bedrijfspsycholoog Tony Crabbe al, meer tijd hebben om je te ontspannen. En de oplossing is al helemaal niet, zoals econoom Hans Stegeman op 19 juli stelde in het FD: “stap uit de tredmolen en begin aan een lekker lange vakantie.” Natuurlijk is een (lange) vakantie verdiend en noodzakelijk: ontspanning is een voorwaarde voor verandering en reflectie, en je hebt het soms nodig om op te laden en daarna weer verder te kunnen gaan. Maar wie denkt dat één of meerdere langere vakantie de gijzeling van drukte kan oplossen, heeft het wat mij betreft niet begrepen. Je werkende leven kunnen volhouden omdat je weet dat je 3x per jaar op vakantie kan, maakt je werkende leven zwaar en misschien zelfs weinig betekenisvol.

Wetende dat ik niet de wijsheid in pacht heb om een antwoord te hebben op dit veelbesproken fenomeen, richt ik me op een klein speerpunt dat mezelf de laatste tijd veel heeft geholpen. Probeer gerichte aandacht te hebben voor wat je doet en ben daar helemaal bij betrokken. Focus je op één ding per moment. Zo ben je met meer aandacht met eenzelfde activiteit misschien wel korter bezig, of realiseer je je dat je meer tijd nodig hebt en moet je daardoor keuzes maken of prioriteiten stellen.

Dat betekent misschien wel vaker nee zeggen of meer vrije tijd voor jezelf organiseren – het is in ieder geval met meer bewustzijn kijken naar wat je doet en waarom je het doet. Op die manier vergroot je de kans dat je gedrag, gevoelens en gedachtes elkaar op een positieve manier gaan versterken. En kunnen we misschien, samen, de drukte het hoofd bieden. Vanuit het idee, zoals Timothy Ferriss mooi verwoorde, ‘Time without attention is worhtless. Value attention of time.”

Door: Floor Hoogeboom