"Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan!"
Wat organisaties kunnen leren van Pippi Langkous
Rode vlechten haar die elk een kant op staan, alsof ze geen zwaartekracht kennen. Een ondeugende grijns, scheve tanden, twee verschillende sokken tot haar knieën en twee enorme zwarte lakschoenen. Ze leeft met lef, creëert haar eigen logica en maakt zo van elke situatie een feestelijk avontuur. Wie kent haar niet, deze sterke dame met haar eigenzinnige principes? Pippi Langkous inspireert veel mensen in het leven, met name rondom thema’s zoals creativiteit en eigen regie. Er zijn dan ook al meerdere blogs en zelfs boeken geschreven over wat we kunnen leren van het leven van Pippi Langkous (Van Dijk, 2015; Van Iersel, 2014; Weiner & Kupfer, 2006). Maar wat als we de principes van Pippi nu eens vertalen naar het domein van organisaties en naar de veranderkunde? Neem de regels niet voor lief. Pippi slaapt met haar schoenen op het kussen en zij loopt vaak achteruit in plaats van vooruit. Wel vreemd, vinden andere kinderen. “Hoezo?” Pippi antwoordt vrolijk: “In Egypte slapen en lopen mensen voortdurend zo”. En trouwens, een paard, een aapje en een kind kunnen hartstikke goed samenwonen. Pippi stelt (on)uitgesproken normen en regels ter discussie. Of deze regels en normen nu van grote mensen komen of van kinderen maakt haar niets uit. Zij gaat af op haar eigen gevoel en geniet van de nieuwsgierigheid van zichzelf en anderen. In tegenstelling tot de eigen reflectie van Pippi op regels en normen, vormen bestaande regels en normen in organisaties veelal het uitgangspunt van denken. Zijn we zelf nog wel genoeg nieuwsgierig naar hoe het ook anders zou kunnen? En wat eigenlijk de bedoeling is van regels en normen? Helpen deze regels en normen ons werkelijk of houden we ons eraan, eenvoudigweg omdat ze nu eenmaal bestaan? Door net als Pippi te spelen en te spiegelen door het zelf direct anders te doen, ontstaat er ruimte om tot een nieuwe invulling van normen en regels te komen die helpen in plaats van die horen.
Hoe creëer jij in organisaties aandacht voor wat helpt in plaats van wat hoort?
Leef met lef. Leren is proberen, dus wat kan er nu echt fout gaan? Wanneer Pippi, Annika en Tom van huis weglopen stuiten zij op een enorme afdaling. Tommy en Annika willen om de afdaling heen, maar Pippi vraagt hen waarom? We kunnen toch prima de berg afstijgen? Laten we het op z’n minst proberen. Oog in oog met piraten? Geen probleem. Voor Pippi is leren proberen. Vanuit dit principe is zij altijd op zoek naar ontdekkingen en kansen om te leren. Niet voor niets is haar motto: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan!” De verleiding binnen organisaties is groot om met ver uitgewerkte plannen risico’s uit te sluiten en onzekerheid te reduceren. Pippi heeft geen plan, zij omarmt de onzekerheid waar zij mee te maken heeft en werkt hier luchthartig mee in het moment. Paradoxaal genoeg geeft dit haar onverschrokkenheid; het stelt haar in staat om te doen, te proberen en te leren. Hoe zorg jij ervoor dat mensen in organisaties blijven(d) experimenteren, leren en ontdekken?
Leef vanuit je eigen vrijheid en energie. Pippi Langkous doet waar ze zin in heeft. Niet omdat anderen dat van haar verwachten, ze financieel onafhankelijk is of geen ouderlijk toezicht heeft. Op reis, zich verkleden, een liedje zingen, ze leeft in het moment en ze maakt zich geen zorgen. Als ze toch iets doet wat niet leuk is, geeft ze daar haar eigen draai aan. Schoonmaken? Pippi bindt de dweilen onder haar voeten en danst de kamer rond. Te laat? Loop achteruit en misschien kom je toch nog op tijd. Een grote uitdaging van veel organisaties is - om net als Pippi - hun omgeving niet leidend te laten zijn. Start in je denken niet bij een baas, een inspectie, een hooggeplaatst instituut of een regel, maar begin bij jezelf. Blijf net als Pippi nagaan: waar krijg jij zelf energie van? In welke visie geloof jij zelf en waar willen jullie van betekenis zijn? Anticipeer op de omgeving door uit te gaan van deze energie, je eigen geloof en principes, in plaats van dat je reageert op de omgeving vanuit hún geloof en principes. Indien organisaties toch genoodzaakt zijn ad hoc te reageren, of moet je toch iets doen wat niet leuk is, zie daar dan de kans van in en geef hier je eigen draai aan. Als niets onmogelijk was en jij alles zou kunnen doen in jouw organisatie, wat zou je dan doen?
Niet elke organisatie heeft de leefomstandigheden van Pippi: een mooie villa, een sterk paard, een koffer met oneindig geld en geen ouderlijk toezicht. Andersom domineren in organisaties financiële onmogelijkheden, toezichthouders en leidinggevenden vaak op een negatieve manier de waan van de dag. Mijn oproep: laat dit nooit een excuus zijn. De Pippi-principes bieden organisaties een interessant perspectief om te kijken hoe iets wél kan. Loop je tegen een berg aan, een piraat of een kritische ouder, denk dan aan Pippi: what would Pippi do? Wie weet boor je de nodige energie en inspiratie aan om precies dat te doen wat nodig is, om de boel te doorbreken. Alle verandering begint met het doorbreken van de bestaande regels. Pas als je problemen niet langer als problemen kadert en start te handelen vanuit de principes waar jij in gelooft, word je beresterk en ontstaat er een wereld waarin je paarden met één hand op kunt tillen. Makkie. Bronnen: Van Dijk, M. (2015). Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan. De ondernemer.nl. Van Iersel, S. (2014). Pippi’s 7 sprankelende lessen voor creativiteit. Sigridvaniersel.nl. Weinier, C., Kupfer, C. (2006). Het Pippi Langkous principe. Richt je wereld in naar eigen zin. Forte Uitgevers B.V.
